ویتامین دی و کمبود آن در کودکان

آیا کمبود ویتامین دی در بدن خطرناک است؟ عوارض یا علائم کمبود ویتامین دی کدامند؟ اینهاسوالاتی هستند که این روزها ذهن هر پدر و مادری را به خود مشغول میکند. این ویتامین برای سلامتی استخوان ها و ماهیچه ها لازم است. همچنین ویتامین دی به بدن کمک می کند، کلسیم و فسفات را که برای داشتن استخوان های سالم و قوی لازم است از مواد غذایی جذب کند.

فقط برخی از غذاها به طور طبیعی این ویتامین را دارند. (بعضی از ماهی ها) جذب کافی ویتامین D به تنهایی از غذاها کار بسیار دشواری است.
مارگارین، شیرخشک و برخی از انواع شیر ها ویتامین افزوده دارند.
اما بیشتر افراد فقط حدود یک چهارم از نیاز ویتامین دی خود را از راه غذا دریافت می کنند.
بیشترین میزان ویتامین دی هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب در پوست ساخته می شود.

علاوه بر ایجاد مشکل در استخوان ها و ماهیچه ها، ارتباط مستقیمی بین کمبود ویتامین دی و بسیاری از بیماریها وجود دارد.
از جمله این بیماری ها میتوان به، خطر ابتلا به سرطان روده ، بیماری های قلبی، فشار خون بالا ، سکته مغزی ، مشکلات ایمنی (نحوه مبارزه بدن با عفونت ها) و بیماری های خود ایمنی (از جمله دیابت) اشاره کرد.

علائم و نشانه های کمبود ویتامین دی (عوارض کمبود ویتامین دی) در بدن

بسیاری از افرادی که دچار کمبود ویتامین دی هستند، هیچ علامتی ندارند.
اما در بعضی از کودکان عوارض کمبود ویتامین دی، از جمله دچار دردهای استخوانی و عضلانی مشاهده می شوند.
از جمله عوارض و علائم کمبود ویتامین دی بسیار پایین می توان به نرمی استخوان و ایجاد بیماری ریکت یا راشیتیسم در کودکان، و بیماری به نام استئومالاسیا در نوجوانان و بزرگسالان اشاره کرد.
ریکت فقط در هنگام رشد کودک اتفاق می افتد.
اگر کودک در اثر کمبود ویتامین D نرمی استخوان داشته باشد، استخوان ها خم می شوند و کودک دچار پاهای پرانتزی، پای ضربدری در اثر اختلال در استخوان های زانو، و دیگر اختلالات می شود.

چه کودکانی بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین دی هستند؟

• کودکانی که پوست بسیار تیره دارند. رنگ تیره پوست آنها (ملانین) به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی عمل می کند. این زمان مورد نیاز قرارگرفتن در معرض آفتاب را برای ساخت طبیعی ویتامین D افزایش می دهد.
• کودکانی که پوست آنها به ندرت در معرض آفتاب قرار می گیرد. به عنوان مثال کودکانی که بیشتر مواقع در خانه هستند و یا از لباس هایی استفاده می کنند که تمام بدن آنها را پوشش می دهد.
• نوزادانی که نارس متولد شده اند.
•  شیرخوارانی که مبتلا به یک یا چند مورد از موارد بالا هستند. شیر مادر بهترین نوع تغذیه برای نوزادان است، اما حاوی ویتامین دی چندانی نیست. کودک اولین ذخیره ویتامین دی خودرا از مادر دریافت می کند. اگر مادر کمبود ویتامین D و یا پوست تیره ای داشته باشد، شیرخوار هم در معرض کمبود ویتامین دی قرار خواهد گرفت.
• کودکانی که مبتلا به بیماری هایی هستند که بر جذب و کنترل ویتامین D تأثیر می گذارد. از جمله این بیماری ها می توان به بیماری کبد، بیماری های کلیوی ، اختلال در جذب مواد غذایی (به عنوان مثال فیبروز کیستیک، بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده) و برخی از داروها (مانند برخی از داروهای صرع) اشاره کرد.

درمان کمبود ویتامین دی

قرص های ویتامین دی در دوز های کم (که معمولا به صورت روزانه مصرف می شوند) و دوز های بالا ( که به صورت ماهانه مصرف می شوند، در بازار موجودند. 

اگر فرزندتان قبلا از قرص های ویتامین D استفاده کرده است، حتما با متخصص اطفال در میان بگذارید.
چرا که مصرف بیش از حد ویتامین دی هم مشکلاتی را برای فرزند شما ایجاد خواهد کرد.
  بعضی از این قرص ها بسیار قوی هستند.
پس همیشه قرصی که فرزندتان مصرف کرده را به پزشک معالج او نشان دهید.

کمبود ویتامین دی یک مشکل دراز مدت است. پس از درمان کمبود ویتامین D، باید سطح نرمال ویتامین در بدن حفظ شود. اگر فرزند شما با مشکل کمبود ویتامین دی مواجه است، ممکن است نیاز به مکمل های مادام العمر نیز داشته باشد. همچنین، اطمینان حاصل کنید که فرزند شما زمان کافی را در بیرون از خانه و در زیر نور آفتاب سپری می کند.

کودکانی که کمبود ویتامین D دارند. باید به میزان کافی در رژیم روزانه خود کلسیم نیز دریافت کنند. در غذای روزانه فرزندتان دو تا سه وعده لبنیات بگنجانید. (منظور از هر وعده لبنیات، یک لیوان شیر، یک کاسه ماست و یا یک برش پنیر و دیگر لبنیات می باشد.) اگر فرزندتان به فرآورده های لبنی آلرژی دارد. جهت آگاهی از غذاهای جایگزین موجود با متخصص کودکان مشورت نمایید.

جبران کمبود ویتامین دی با قرار گرقتن در معرض آفتاب

افرادی که پوست روشن دارند

کمبود این ویتامین در بیشتر افراد با قرار گرفتن در معرض آفتاب جبران می شود. افرادی که پوست روشن دارند ویتامین D لازم برای بدنشان را، در حین انجام فعالیت های روزانه خارج از منزل، از تابش مستقیم نور خورشید دریافت می کنند. البته توجه داشته باشید، کودکانی که پوست روشن دارند باید همیشه از کرم ضد آفتاب مناسب استفاده کنند تا به بیماریهای پوستی و سرطان پوست مبتلا نشوند.

افرادی که پوست تیره دارند

افرادی که پوست تیره دارند، باید زمان بیشتری را در زیر نور سپری کنند. تا ویتامین D مورد نیاز بدنشان را جذب کنند. این زمان طولانی تر در بعضی موارد به شش برابر افرادی که پوست روشن دارند هم می رسد. اگر چه رنگدانه های موجود در پوست این افراد آنها در برابر سرطان پوست محافظت می کند، اما با این وجود باید مراقب آفتاب سوختگی احتمالی باشند. کودکانی که پوست تیره دارند معمولاً در پاییز، بهار یا زمستان نیاز به ضد آفتاب ندارند. با این حال، به همراه داشتن کلاه و عینک آفتابی خالی از لطف نیست.

اطلاع از میزان اشعه ماوراء بنفش موجود در نور خورشید

به منظور آگاهی از سطح اشعه ماوراء بنفش خورشد در هر روز می توانید به سایت های هواشناسی مراجعه کنید و یا از اپلیکیشن رایگان SunSmart استفاده کنید. در ماه های گرم، وقتی شاخص UV از ۳ بیشتر است، قرار گرفتن در معرض آفتاب برای حفظ سطح نرمال ویتامین D کافی است.

به هنگام صبح و نزدیک عصر که شاخص UV از ۳ کمتر است می توانید بدون هیچ خطری از تابش آفتاب استفاده کنید. (مگر در ارتفاعات و مکان های پوشیده شده از برف که نور خورشید را انعکاس می دهند). در روزهایی که شاخص UV از ۳ کمتر است بهتر است کودکان با لباس کمتر مدتی را در معرض تابش آفتاب سپری کنند.

نکات مهم درباره کمبود ویتامین دی

• این ویتامین نقش بسزایی در سلامتی استخوان ها و ماهیچه ها ایفا می کند.
• بیشترین میزان ویتامین D هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب در پوست ساخته می شود.
• دریافت این ویتامین مواد غذایی کار دشواری است.
• کودکانی که پوست بسیار تیره دارند، در معرض کمبود ویتامین دی قرار دارند.
• کودکانی که پوست آنها به ندرت در معرض آفتاب قرار دارد در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند.
• کودکانی که بیماری های خاص دارند، در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند.
• کودکانی که کمبود ویتامین D دارند، باید از مکمل های ویتامین دی استفاده کنند.
• کودکانی که کمبود ویتامین D دارند، باید به اندازه کافی زیر تابش نور آفتاب قرار بگیرند.
• کودکانی که کمبود ویتامین D دارند، باید حتما از غذا های کلسیم دار در رژیم غدایی شان استفاده کنند.
• ویتامین D بیش از حد هم می تواند مشکلاتی ایجاد کند.

چه زمانی به متخصص اطفال مراجعه کنید

• اگر فرزند شما علائم کمبود ویتامین D یا کمبود کلسیم دارد، حتما به متخصص اطفال مراجعه کنید.
• سه ماه بعد از شروع درمان، به منظور کنترل سطح ویتامین D می بایست آزمایش خون تکرار شود.
• در صورت بروز تشنج کمتر از پنج دقیقه، بعد از پایان تشنج به نزدیکنرین اورژانس اطفال مراجعه فرمایید.
• اگر تشنج کودک بیش از پنج دقیقه طول کشیده است، حتما با اورژانس تماس بگیرید.

منبع:DRFARNAZMOHAMEDI