گروه های خونی و تقسیم بندی آنها

تزریق خون برای بسیاری از بیماران درمانی حیاتی محسوب می شود. تزریق خون به دلایل زیادی انجام می شود، از جراحی و بیماران تصادفی گرفته تا بیماران سرطانی و آنهایی که با بیماری های مزمن دست و پنجه نرم می کنند. خون به صورت مصنوعی قابل تولید نیست به همین دلیل همیشه پزشکان روی خون های اهدایی توسط داوطلبان حساب می کنند و برای اینکه همیشه از خونی که به بیمار تزریق می کنند مطمئن باشند  همه خون های اهدایی از جهت تعیین گروه خونی و بیماری های واگیر دار مورد آزمایش قرار می گیرند. با ما همراه باشید تا با انواع گروه های خونی بیشتر آشنا شوید.

اجزای تشکیل دهنده خون کدامند؟

خون همه افراد از این اجزا تشکیل شده است:

• گلبول های قرمز
• گلبول های سفید
• پلاکت ها و
• پلاسما

اما به خاطر داشته باشید که افراد گروه های خونی متفاوتی دارند.

گروهای خونی کدامند؟

تعیین گروه خونی از آن جهت که از واکنش بدن بیمار جلوگیری می کند از اهمیت بسیاری برخوردار است. گلبول های قرمز بر روی سطح شان نشانگر هایی دارند که گروه خونی را مشخص می کنند.

این نشانگر ها که به آنها آنتی ژن هم گفته می شود از پروتئین ها و قندهایی ساخته شده اند که مختص بدن هر فرد می باشند. در حقیقت همین پروتئین ها و قندهای متصل به گلبول های قرمز هستند که باعث می شوند گروه خونی شما از دیگران متمایز باشد.

دو گروه اصلی خون ABO   و Rh  می باشند.

سیستم خونی ABO از چهار گروه مختلف تشکیل شده است

• گروه خونی A: این گروه خونی دارای نشان گری به نام A  می باشد.
• گروه خونی B: این گروه خونی دارای نشان گری به نام B  می باشد.
• گروه خونی AB: این گروه خونی دارای هر دو نشانگر A و B می باشد.
• گروه خونی O: این گروه خونی هیچ یک از نشانگر های A یا B را در خود ندارد.

علاوه بر این دسته بندی همه گروه های بالا به Rh مثبت و Rh منفی نیز تقسیم بندی شده اند. به این معنی که اگر خون دارای فاکتور Rh  باشد Rh مثبت و اگر فاقد این فاکتور باشد Rh منفی نامیده می شود.

از ترکیب دو گروه بالا (ABO و Rh) هشت گروه زیر حاصل می شود

• O منفی: این گروه خونی هیچ یک از نشانگر های A یا B را در خود ندارد و همچنین فاکتور Rh هم در آن وجود ندارد.
• O مثبت: این گروه خونی هیچ یک از نشانگر های A یا B را در خود ندارد ولی فاکتور R  در آن وجود دارد. این گروه خونی یکی از دو گروه خونی شایع در جهان است. ( گروه خونی دیگر A مثبت است).
• A منفی: این گروه خونی فقط دارای نشانگر A می باشد.
• A مثبت: این گروه خونی دارای نشانگر A و فاکتور Rh می باشد ولی نشانگر B در آن وجود ندارد. همانطور که قبلا اشاره شد این گروه خونی در کنار گروه خونی O مثبت از شایع ترین گروه های خونی است.
• B منفی: این گروه خونی فقط دارای نشانگر B می باشد.
• B مثبت: این گروه خونی دارای نشانگر B و فاکتور Rh می باشد ولی نشانگر A در آن وجود ندارد.
• AB منفی: این گروه خونی دارای هر دو نشانگر A و B می باشد ولی فاکتور Rh در آن وجود ندارد.
• AB مثبت: این گروه خونی هر سه نشانگر A و B و فاکتور Rh در آن وجود دارند.

داشتن و یا نداشتن هیچ یک از این نشانگر ها باعث برتری و یا سالم تر بودن خون افراد نسبت به هم نمی شود. این تفاوت ها صرفا تفاوت های ژنتیکی هستند. درست مثل وقتی که یک نفر چشمان آبی بجای سبز، و یا موی صاف به جای موی فر دارد.

چرا گروه های خونی اهمیت دارند؟

سیستم ایمنی بدن وظیفه مقابله با مهاجمین را در بدن بر عهده دارد. این سیستم می تواند خودی یا غیر خودی بودن آنتی ژن ها را تشخیص بدهد. برای اینکه تزریق خون بدون مشکل انجام شود سیستم ایمنی باید سلول های خونی دریافت شده از شخص اهدا کننده را از لحاظ نوع، مطابق با سلول های خونی فرد دریافت کننده تشخیص بدهد. در غیر این صورت، سلول های دریافتی را پس میزند و یا به اصطلاح آنها را ریجکت می کند.

سیستم ایمنی بدن پروتئین هایی به نام آنتی بادی تولید می کند که در نقش محافظ با سلول های مهاجم برخورد می کنند. بسطه به گروه خونی هر فرد سیستم ایمنی آنتی بادی های متفاوتی را برای مقابله با سلول های مهاجم (گروه خونی که به اشتباه تزریق شده است) تولید می کند.

اگر به بیمار خون اشتباه تزریق شود، آنتی بادی ها به سرعت شروع به از بین بردن سلول های مهاجم می کنند. این واکنش شدید کل بدن به سلول های مهاجم می تواند باعث تب و لرز و افت فشار خون و حتی از کار افتادن دستگاه های حیاتی بدن مانند دستگاه تنفسی و کلیه ها شود.

عملکرد آنتی بادی های گروه های خونی در زیر به تفصیل آمده است

• فرض کنید شما گروه خونی A داشته باشید. در اینصورت به دلیل وجود نشانگر A در خون شما، آنتی بادی B در آن تولید می شود.
• اگر نشانگر B که در گروه های خونی B و AB وجود دارد وارد بدن شما شوند، سیستم ایمنی گروه خونی A شما، نسبت به آنها واکنش نشان می دهد.
• این بدین معناست که شما فقط از گروه های خونی A  و یا O میتوانید خون دریافت کنید، نه از کسی با گروه خونی B  و یا AB.

به همین منوال، اگر خون شما دارای نشانگر B  باشد، بدن شما آنتی بادی A  تولید می کند. پس شما که گروه خونی B دارید، فقط می توانید خون را از افرادی دریافت کنید که دارای گروه های خونی B و یا O باشند، نه از افرادی که گروه خونی A و AB دارند.

شرایط برای کسانی که گروه های خونی AB و O دارند اندکی متفاوت است

• اگر شما هر دو نشانگر A و B را درسطح گلبول های قرمز خودتان دارید، (یعنی دارای گروه خونی AB هستید) بدن شما با ورود هیچ کدام از این دو نشانگر مقابله نمی کند.
• بدین معنی که فردی که دارای گروه خونی AB است، می تواند از افرادی که گروه های خونی A، B، AB و یا O دارند، خون دریافت کند.

ولی اگر گروه خونی شما O  باشد. گلبول های قرمز شما هیچکدام از نشانگر های A و یا B را بر سطح خود ندارد.

• بنابراین بدن شما که هر دو آنتی بادی A  و B را دارد از خود در مقابل ورود گروه های خونی A و B  و AB محافظت می کند.
• فردی که گروه خونی O داشته باشد فقط می تواند از افرادی که گروه خونی O  دارند خون دریافت کند.

تزریق خون از جمله کارهایی به شمار می رود که به صورت روزانه در بیمارستان ها انجام می شود. تقریبا هر دو ثانیه یک نفر در دنیا به تزریق خون نیاز پیدا می کند. پس همیشه به کسانی که خون اهدا کنند نیاز داریم. هر خون اهدایی می تواند جان سه نفر را نجات دهد!

منبع:DRFARNAZMOHAMEDI